Bułgarskie wydanie Novinata opublikowało materiał poświęcony "meczowi śmierci".
O tym meczu piłkarskim w ZSRR napisano książki i nakręcono heroiczne filmy. Jednak mimo to pozostaje wiele pytań dotyczących autentyczności tego wydarzenia.
9 sierpnia 1942 r. w okupowanym przez nazistów Kijowie odbył się mecz piłki nożnej pomiędzy drużynami niemieckich pilotów i byłych graczy Dynama Kijów. Radzieccy gracze zostali poproszeni o przegraną pod groźbą śmierci, ale wykazali się odwagą i pokonali przeciwnika. Za tę zuchwałość zostali straceni.
Tak sowiecka propaganda przedstawiała historię tego sportowego spotkania, które w ZSRR nazywano "meczem śmierci". Prawda okazuje się jednak nieco inna...
Igrzyska z wrogiem
Wkrótce po zajęciu Kijowa Niemcy wznowili w mieście rozgrywki sportowe z udziałem miejscowych sportowców. W ten sposób starali się stworzyć pozory normalnego życia. Zawodnicy otrzymywali dodatkowe racje żywnościowe.
Jedna z drużyn piłkarskich została założona w Piekarni nr 1 przez jej czeskiego dyrektora Josefa Kordica. W jego przedsiębiorstwie pracowało kilku byłych zawodników Dynama (Kijów) i innych klubów, a wielu innych sportowców zostało celowo zwerbowanych z obozów jenieckich.
Drużyna o nazwie "Start" zaczęła błyskotliwie miażdżyć przeciwników. Wśród pokonanych były drużyny niemieckich kolejarzy, artylerzystów i węgierskich piechurów.
5 sierpnia 1942 r. radzieccy zawodnicy pokonali drużynę strzelców przeciwlotniczych, pilotów i mechaników kijowskiego lotniska "Flakelf" wynikiem 5:1. Na 9 sierpnia zaplanowano rewanż, który ostatecznie stał się znany jako "mecz śmierci".
Fatalny mecz?
"Byliśmy umundurowani jak reprezentacja ZSRR - czerwone koszulki i getry, białe spodenki" - opowiadał później zawodnik Makar Gonczarenko. - "Plotki o tym, że przygotowaliśmy je specjalnie na mecz z Zenitem to bzdura. Po prostu nie mieliśmy innego".
Radziecka wersja wydarzeń głosi, że przed meczem niemiecki oficer wszedł do szatni Startu i zażądał przegranej, ponieważ w przeciwnym razie radzieccy gracze zostaną ukarani. Nie ma jednak żadnych dokumentów potwierdzających ten epizod.
Sędzią meczu był Oberleutnant Wehrmachtu o imieniu Erwin, ale nie odnotowano żadnych fauli na korzyść niemieckiej drużyny.
Mecz okazał się zacięty i zakończył się wynikiem 5:3 na korzyść Startu. Drużyny zrobiły sobie grupowe zdjęcie, po czym radzieccy zawodnicy udali się do szatni, by świętować zwycięstwo.
Po meczu komisarz miasta Kijowa Friedrich Rogausch nałożył zakaz rozgrywania meczów pomiędzy drużynami radzieckimi i niemieckimi. Nie zastosowano jednak żadnych sankcji wobec zawodników Startu. Kontynuowali pracę w piekarni, a 16 sierpnia pokonali drużynę pracowników państwowych i robotników z fabryki Ruch 8-0.
Jednak 18 sierpnia rozpoczęły się aresztowania zawodników Startu. Zatrzymano tylko byłych zawodników Dynama, w tym Aleksandra Tkaczenkę, który nie brał udziału w "meczu śmierci". W sumie zatrzymano dziesięć osób. Byli zawodnicy Lokomotiwu Kijów nie zostali oskarżeni lub zostali zwolnieni.
Uważa się, że głównym powodem aresztowania było to, że zawodnicy ci należeli do klubu piłkarskiego Dynamo, który znajdował się wówczas pod jurysdykcją NKWD. Gestapo uważało, że radzieccy piłkarze byli pracownikami organów bezpieczeństwa państwowego i wykonywali w Kijowie zadania wywiadowcze lub działalność wywrotową - mieszali potłuczone szkło z mąką, która była dostarczana do jednostek niemieckich.
Jeden z aresztowanych, Makar Gonczarenko, powiedział później: "Pokonaliśmy Rukh, 8-0. To było 16 sierpnia. A potem Żorka Szwetsow (organizator Rukh) narzekał, że łamiemy reżim, prowadzimy wolne życie, promujemy radziecki sport. Zatopił nas. Niemcy sprawdzili na przedwojennych plakatach, kto ze "Startu" grał w Dynamie Kijów i wysłali nas do obozu".
Nikolai Korotkikh rzeczywiście był oficerem NKWD na początku lat trzydziestych. Nigdy nie wyszedł żywy z więzienia gestapo.
Aleksander Tkaczenko został zastrzelony podczas próby ucieczki. Kolejne osiem osób zostało wysłanych do obozu koncentracyjnego Syretsky.
Zimą 1943 r. doszło do incydentu, w którym ranny został pies komendanta. Za karę naziści rozstrzelali grupę więźniów, w tym trzech piłkarzy.
Czterem innym udało się uciec, gdy zbliżała się Armia Czerwona, a Pavel Komarov został wywieziony na roboty do Niemiec. Po zakończeniu działań wojennych przeniósł się do Kanady.
Mit
Tak więc z piętnastu uczestników "meczu śmierci" czterech zginęło, a ich śmierć nie była w żaden sposób związana z wynikiem meczu z Flakelf 9 sierpnia 1942 roku. Wszyscy pozostali gracze bezpiecznie przetrwali wojnę.
Legenda bohaterskiego meczu narodziła się w 1946 roku i w kolejnych latach obrastała w artystyczne szczegóły. O "meczu śmierci" w ZSRR powstały książki i filmy.
W 1965 r. zmarli uczestnicy "meczu śmierci" zostali pośmiertnie odznaczeni medalami "Za odwagę", a ci, którzy przeżyli - medalami "Za zasługi bojowe". Georgij Timofiejew i Lew Gundariew nie zostali nagrodzeni w żaden sposób - podczas okupacji służyli w policji, a po zakończeniu wojny otrzymali do dziesięciu lat obozów.
Jednak nawet w czasach sowieckich nie wszyscy zgadzali się z heroiczną interpretacją tych wydarzeń. Na przykład w 1971 roku major KGB Udin napisał w raporcie do generała-pułkownika Fedorczuka, przewodniczącego Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego Ukrainy, że piłkarze "podczas procesów za Ojczyznę" pozostali na okupowanym terytorium i wspierali "inicjatywę zdrajców Ojczyzny ze strony przedstawicieli administracji miasta", aby założyć kluby piłkarskie.
"W obliczu takich danych", zauważa Udin, "wszystko, co do tej pory zrobiono w zakresie gloryfikacji byłych graczy Dynama Kijów w prasie i kinie, wydaje mi się poważnym błędem".
Boris EGOROV, Novinata.bg
